Τετάρτη 15.10.2025
Δημήτρης Χασάπης
(μέσω zoom)
Ομότιμος Καθηγητής
Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τίτλος: «Γυναίκες μαθηματικοί στο περιθώριο της Ιστορίας»
Η ομιλία εστιάζει στη συστηματική αποσιώπηση της συμβολής των γυναικών μαθηματικών στην ιστορία των μαθηματικών και στην ανάγκη αποκατάστασης αυτής της ιστορικής αδικίας παράλληλα με την αποδόμηση των σεξιστικών προκαταλήψεων οι οποίες κατασκεύασαν την εικόνα της αρνητικής σχέσης του γυναικείου φύλου με τα μαθηματικά. Γυναίκες μαθηματικοί, παρά τις σημαντικές συνεισφορές τους στην ανάπτυξη των μαθηματικών και των εφαρμογών τους έμειναν στο περιθώριο της ιστορίας των μαθηματικών εξαιτίας κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών προκαταλήψεων. Αλλά και η πλειονότητα των γυναικών που ασχολήθηκαν με τα μαθηματικά αντιμετώπισαν εμπόδια στην εκπαίδευσή τους και όταν τα ξεπέρασαν, προσέκρουσαν σε νέα εμπόδια για την επιστημονική τους αναγνώριση. Στην εισήγηση παρουσιάζεται ένα πλαίσιο ερμηνείας του αποκλεισμού των γυναικών μαθηματικών από την ιστορία των μαθηματικών και σκιαγραφούνται χαρακτηριστικές περιπτώσεις γυναικών μαθηματικών από διάφορες ιστορικές περιόδους και πολιτισμούς, οι οποίες παρά τις κοινωνικές και θεσμικές αντιξοότητες που αντιμετώπισαν συνέβαλαν στην πρόοδο των μαθηματικών.
Τίτλος: «Γυναίκες μαθηματικοί στο περιθώριο της Ιστορίας»
Η ομιλία εστιάζει στη συστηματική αποσιώπηση της συμβολής των γυναικών μαθηματικών στην ιστορία των μαθηματικών και στην ανάγκη αποκατάστασης αυτής της ιστορικής αδικίας παράλληλα με την αποδόμηση των σεξιστικών προκαταλήψεων οι οποίες κατασκεύασαν την εικόνα της αρνητικής σχέσης του γυναικείου φύλου με τα μαθηματικά. Γυναίκες μαθηματικοί, παρά τις σημαντικές συνεισφορές τους στην ανάπτυξη των μαθηματικών και των εφαρμογών τους έμειναν στο περιθώριο της ιστορίας των μαθηματικών εξαιτίας κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών προκαταλήψεων. Αλλά και η πλειονότητα των γυναικών που ασχολήθηκαν με τα μαθηματικά αντιμετώπισαν εμπόδια στην εκπαίδευσή τους και όταν τα ξεπέρασαν, προσέκρουσαν σε νέα εμπόδια για την επιστημονική τους αναγνώριση. Στην εισήγηση παρουσιάζεται ένα πλαίσιο ερμηνείας του αποκλεισμού των γυναικών μαθηματικών από την ιστορία των μαθηματικών και σκιαγραφούνται χαρακτηριστικές περιπτώσεις γυναικών μαθηματικών από διάφορες ιστορικές περιόδους και πολιτισμούς, οι οποίες παρά τις κοινωνικές και θεσμικές αντιξοότητες που αντιμετώπισαν συνέβαλαν στην πρόοδο των μαθηματικών.
Πέμπτη 30.10.2025
Δημήτρης Θρασυβούλου
(ομιλία στο Μουσείο Βυρσοδεψίας στο Καρλόβασι, οδός Λυκούργου Λογοθέτη)
Δρ. Κοινωνικής Ιστορίας
Πάντειο Πανεπιστήμιο
Τίτλος: «Τα Βυρσοδεψεία στο Καρλόβασι. Τόπος και Ιστορία»
Η βιομηχανία κατεργασίας δερμάτων στο Καρλόβασι αποτέλεσε ένα σημείο καμπής για την πόλη και το νησί γενικότερα. Η ανακοίνωση θα επικεντρωθεί στους ιστορικούς όρους που επέτρεψαν την εκκίνηση και ανάπτυξη της δραστηριότητας αυτής, χάρη στην οποία το Καρλόβασι αναδείχθηκε σε ένα αξιόλογο εμπορικό κέντρο της ελληνικής περιφέρειας. Θα τονιστεί η επίδραση της βυρσοδεψίας τόσο στο φυσικό τοπίο όσο και στη κοινωνική συγκρότηση της πόλης και θα γίνει προσπάθεια να ερμηνευθούν οι όροι που οδήγησαν στο οριστικό τέλος της δραστηριότητας αυτής. Η ανακοίνωση θα στηριχθεί σε αρχειακό υλικό που εναπόκειται στα Γενικά Αρχεία του κράτους/τμήμα Σάμου και θα συμπληρωθεί με οπτικά τεκμήρια που θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των ζητημάτων και των ερωτημάτων που θα προκύψουν.
Τίτλος: «Τα Βυρσοδεψεία στο Καρλόβασι. Τόπος και Ιστορία»
Η βιομηχανία κατεργασίας δερμάτων στο Καρλόβασι αποτέλεσε ένα σημείο καμπής για την πόλη και το νησί γενικότερα. Η ανακοίνωση θα επικεντρωθεί στους ιστορικούς όρους που επέτρεψαν την εκκίνηση και ανάπτυξη της δραστηριότητας αυτής, χάρη στην οποία το Καρλόβασι αναδείχθηκε σε ένα αξιόλογο εμπορικό κέντρο της ελληνικής περιφέρειας. Θα τονιστεί η επίδραση της βυρσοδεψίας τόσο στο φυσικό τοπίο όσο και στη κοινωνική συγκρότηση της πόλης και θα γίνει προσπάθεια να ερμηνευθούν οι όροι που οδήγησαν στο οριστικό τέλος της δραστηριότητας αυτής. Η ανακοίνωση θα στηριχθεί σε αρχειακό υλικό που εναπόκειται στα Γενικά Αρχεία του κράτους/τμήμα Σάμου και θα συμπληρωθεί με οπτικά τεκμήρια που θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των ζητημάτων και των ερωτημάτων που θα προκύψουν.
Πέμπτη 13.11.2025
Δανάη Καρυδάκη
(μέσω zoom)
Δρ. Ιστορίας
Συνεργαζόμενη ερευνήτρια
Εργαστήριο Μελέτης Ελληνογερμανικών Σχέσεων
Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τίτλος: «“Ψυχοφθόροι„ και “Ψυχαμύντορες„: η ιστορία της ελληνικής ψυχανάλυσης στον βραχύ 20ο αιώνα (1915-1989)»
Η ψυχανάλυση στην Ελλάδα διαμορφώθηκε μέσα σε ένα σύνθετο ιστορικό, πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο, αντανακλώντας την ταραχώδη πολιτική πορεία της χώρας στον «βραχύ 20ό αιώνα», από τον Εθνικό Διχασμό και τον Α’ΠΠ έως το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την επονομαζόμενη «εθνική συμφιλίωση». Η πρώτη εμφάνιση της ψυχανάλυσης στα ελληνικά γράμματα έγινε το 1915 με άρθρο του Μανώλη Τριανταφυλλίδη, ενώ κατά τον Μεσοπόλεμο, η ψυχανάλυση υιοθετήθηκε από διανοούμενους και εκπαιδευτικούς κύκλους, ιδιαίτερα της Αριστεράς. Παράλληλα, αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό από τον ιατρικό κόσμο, που τη θεωρούσε είτε ανήθικη είτε μη επιστημονική. Σημαντική στιγμή ήταν η ίδρυση της πρώτης ψυχαναλυτικής ομάδας στον απόηχο του Β’ΠΠ και εν μέσω Εμφυλίου, το 1946, από τη Μαρία Βοναπάρτη – επιστήθια φίλη του Φρόυντ και μέλος της ελληνικής βασιλικής οικογένειας –, με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων όπως ο ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος και ο ψυχίατρος Δημήτρης Κουρέτας. Κατά την μετεμφυλιακή περίοδο, η ψυχανάλυση προωθήθηκε από θεσμούς που συνδέονταν με το κράτος των εθνικοφρόνων, όπως το Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, προσφέροντας τόσο μια σημαντική επιστημονική προσέγγιση της ψυχικής νόσου εκτός ψυχιατρικού ασύλου όσο, όμως, και ιδεολογικές χρήσεις που προκάλεσαν αντιδράσεις από την Αριστερά. Η Μεταπολίτευση με τις ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές που επέφερε αποτελεί σημείο καμπής στην ιστορία της ελληνικής ψυχανάλυσης· η φιλελευθεροποίηση της κοινωνίας και η επιστροφή εκπαιδευμένων ψυχαναλυτών που είχαν διαφύγει στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της δικτατορίας συνέβαλαν στην ίδρυση επίσημων ψυχαναλυτικών φορέων, την καθιέρωση της ψυχανάλυσης ως θεραπευτικής πρακτικής, και τη συμβολή της στη μεταρρύθμιση της ελληνικής ψυχιατρικής και την εδραίωση του νεοσύστατου Εθνικού Συστήματος Υγείας. Η ομιλία θα αντλήσει υλικό από ανεξερεύνητα αρχεία και προφορικές μαρτυρίες για να χαρτογραφήσει την περίπλοκη σχέση μεταξύ ψυχανάλυσης και ελληνικής κοινωνίας με σκοπό να καλύψει ένα βιβλιογραφικό κενό τόσο στην ιστορία της επιστήμης όσο και στη νεότερη ελληνική ιστορία και τις συναρθρώσεις τους.
Τίτλος: «“Ψυχοφθόροι„ και “Ψυχαμύντορες„: η ιστορία της ελληνικής ψυχανάλυσης στον βραχύ 20ο αιώνα (1915-1989)»
Η ψυχανάλυση στην Ελλάδα διαμορφώθηκε μέσα σε ένα σύνθετο ιστορικό, πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο, αντανακλώντας την ταραχώδη πολιτική πορεία της χώρας στον «βραχύ 20ό αιώνα», από τον Εθνικό Διχασμό και τον Α’ΠΠ έως το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την επονομαζόμενη «εθνική συμφιλίωση». Η πρώτη εμφάνιση της ψυχανάλυσης στα ελληνικά γράμματα έγινε το 1915 με άρθρο του Μανώλη Τριανταφυλλίδη, ενώ κατά τον Μεσοπόλεμο, η ψυχανάλυση υιοθετήθηκε από διανοούμενους και εκπαιδευτικούς κύκλους, ιδιαίτερα της Αριστεράς. Παράλληλα, αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό από τον ιατρικό κόσμο, που τη θεωρούσε είτε ανήθικη είτε μη επιστημονική. Σημαντική στιγμή ήταν η ίδρυση της πρώτης ψυχαναλυτικής ομάδας στον απόηχο του Β’ΠΠ και εν μέσω Εμφυλίου, το 1946, από τη Μαρία Βοναπάρτη – επιστήθια φίλη του Φρόυντ και μέλος της ελληνικής βασιλικής οικογένειας –, με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων όπως ο ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος και ο ψυχίατρος Δημήτρης Κουρέτας. Κατά την μετεμφυλιακή περίοδο, η ψυχανάλυση προωθήθηκε από θεσμούς που συνδέονταν με το κράτος των εθνικοφρόνων, όπως το Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, προσφέροντας τόσο μια σημαντική επιστημονική προσέγγιση της ψυχικής νόσου εκτός ψυχιατρικού ασύλου όσο, όμως, και ιδεολογικές χρήσεις που προκάλεσαν αντιδράσεις από την Αριστερά. Η Μεταπολίτευση με τις ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές που επέφερε αποτελεί σημείο καμπής στην ιστορία της ελληνικής ψυχανάλυσης· η φιλελευθεροποίηση της κοινωνίας και η επιστροφή εκπαιδευμένων ψυχαναλυτών που είχαν διαφύγει στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της δικτατορίας συνέβαλαν στην ίδρυση επίσημων ψυχαναλυτικών φορέων, την καθιέρωση της ψυχανάλυσης ως θεραπευτικής πρακτικής, και τη συμβολή της στη μεταρρύθμιση της ελληνικής ψυχιατρικής και την εδραίωση του νεοσύστατου Εθνικού Συστήματος Υγείας. Η ομιλία θα αντλήσει υλικό από ανεξερεύνητα αρχεία και προφορικές μαρτυρίες για να χαρτογραφήσει την περίπλοκη σχέση μεταξύ ψυχανάλυσης και ελληνικής κοινωνίας με σκοπό να καλύψει ένα βιβλιογραφικό κενό τόσο στην ιστορία της επιστήμης όσο και στη νεότερη ελληνική ιστορία και τις συναρθρώσεις τους.
Πέμπτη 27.11.2025
Αναστασία Ζήση
(μέσω zoom)
Καθηγήτρια
Τμήμα Κοινωνιολογίας
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Τίτλος: «Μαθηματικά και Σχιζοφρένεια: Η περίπτωση του Τζων Νας»
Η ομιλία με όχημα το βιογραφικό πορτρέτο του διάσημου νομπελίστα μαθηματικού Τζων Νας θα προσφέρει μια βασική εισαγωγή σε θέματα των ψυχικών διαταραχών με έμφαση στην σχιζοφρένεια από την οποία ο Νας υπέφερε. Σκοπός της διάλεξης είναι η αποδόμηση των μύθων και των προκαταλήψεων που συχνά συνοδεύουν την σχιζοφρένεια εντός της καθημερινότητάς μας.
Τίτλος: «Μαθηματικά και Σχιζοφρένεια: Η περίπτωση του Τζων Νας»
Η ομιλία με όχημα το βιογραφικό πορτρέτο του διάσημου νομπελίστα μαθηματικού Τζων Νας θα προσφέρει μια βασική εισαγωγή σε θέματα των ψυχικών διαταραχών με έμφαση στην σχιζοφρένεια από την οποία ο Νας υπέφερε. Σκοπός της διάλεξης είναι η αποδόμηση των μύθων και των προκαταλήψεων που συχνά συνοδεύουν την σχιζοφρένεια εντός της καθημερινότητάς μας.
Πέμπτη 11.12.2025
Κωνσταντίνα Ζορμπαλά
Επίκουρη Καθηγήτρια
Τμήμα Μαθηματικών
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Τίτλος: «Σχολικά εγχειρίδια μαθηματικών στο νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος τον 19ο αι.: Η περίπτωση της σχολικής γεωμετρίας του Βασιλείου Λάκωνα»
Η ανάλυση ιστορικών μαθηματικών σχολικών εγχειριδίων αναδεικνύει μεταξύ άλλων κυρίαρχες αντιλήψεις πάνω στη διδασκαλία των μαθηματικών αλλά και συγκροτούμενες αντιλήψεις πάνω στον διδακτικό μετασχηματισμό της μαθηματικής επιστημονικής γνώσης σε σχολική γνώση.
Η σχολική γεωμετρία του καθηγητή Μαθηματικών στο Οθώνειο Πανεπιστήμιο, Βασιλείου Λάκωνα, που διδασκόταν υποχρεωτικά το 1880 σε όλα τα Γυμνάσια του νεοϊδρυθέντος ελληνικού κράτους, επηρέασε την ελληνική σχολική γεωμετρία μέχρι το 1930. Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα άμεσης μεταφοράς της μαθηματικής επιστήμης σε σχολική γνώση. Η Γεωμετρία του Λάκωνα δεν ακολούθησε κανένα από τα τότε γνωστά σχολικά εγχειρίδια γεωμετρίας της Γερμανίας ή της Γαλλίας. Ο Β. Λάκων λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στη μαθηματική επιστήμη επηρεάστηκε από τη Θεωρία του Hermann von Helmholtz και το μαθηματικό έργο του Wolfgang Bolyai και παρουσίασε στο σχολικό εγχειρίδιο, τη γεωμετρία ως Θεωρία των Στερεών Σωμάτων, κάτι που το καθιστά μοναδικό στον χώρο της σχολικής εκπαίδευσης.
Τίτλος: «Σχολικά εγχειρίδια μαθηματικών στο νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος τον 19ο αι.: Η περίπτωση της σχολικής γεωμετρίας του Βασιλείου Λάκωνα»
Η ανάλυση ιστορικών μαθηματικών σχολικών εγχειριδίων αναδεικνύει μεταξύ άλλων κυρίαρχες αντιλήψεις πάνω στη διδασκαλία των μαθηματικών αλλά και συγκροτούμενες αντιλήψεις πάνω στον διδακτικό μετασχηματισμό της μαθηματικής επιστημονικής γνώσης σε σχολική γνώση.
Η σχολική γεωμετρία του καθηγητή Μαθηματικών στο Οθώνειο Πανεπιστήμιο, Βασιλείου Λάκωνα, που διδασκόταν υποχρεωτικά το 1880 σε όλα τα Γυμνάσια του νεοϊδρυθέντος ελληνικού κράτους, επηρέασε την ελληνική σχολική γεωμετρία μέχρι το 1930. Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα άμεσης μεταφοράς της μαθηματικής επιστήμης σε σχολική γνώση. Η Γεωμετρία του Λάκωνα δεν ακολούθησε κανένα από τα τότε γνωστά σχολικά εγχειρίδια γεωμετρίας της Γερμανίας ή της Γαλλίας. Ο Β. Λάκων λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στη μαθηματική επιστήμη επηρεάστηκε από τη Θεωρία του Hermann von Helmholtz και το μαθηματικό έργο του Wolfgang Bolyai και παρουσίασε στο σχολικό εγχειρίδιο, τη γεωμετρία ως Θεωρία των Στερεών Σωμάτων, κάτι που το καθιστά μοναδικό στον χώρο της σχολικής εκπαίδευσης.
Η σχολική γεωμετρία του καθηγητή Μαθηματικών στο Οθώνειο Πανεπιστήμιο, Βασιλείου Λάκωνα, που διδασκόταν υποχρεωτικά το 1880 σε όλα τα Γυμνάσια του νεοϊδρυθέντος ελληνικού κράτους, επηρέασε την ελληνική σχολική γεωμετρία μέχρι το 1930. Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα άμεσης μεταφοράς της μαθηματικής επιστήμης σε σχολική γνώση. Η Γεωμετρία του Λάκωνα δεν ακολούθησε κανένα από τα τότε γνωστά σχολικά εγχειρίδια γεωμετρίας της Γερμανίας ή της Γαλλίας. Ο Β. Λάκων λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στη μαθηματική επιστήμη επηρεάστηκε από τη Θεωρία του Hermann von Helmholtz και το μαθηματικό έργο του Wolfgang Bolyai και παρουσίασε στο σχολικό εγχειρίδιο, τη γεωμετρία ως Θεωρία των Στερεών Σωμάτων, κάτι που το καθιστά μοναδικό στον χώρο της σχολικής εκπαίδευσης.