12. Ομομορφισμοί
Εστω
G, H ομάδες. Μια συνάρτηση φ : G ® H λέγεται ομομορφισμός ομάδων αν για όλα τα στοιχεία x, y της G, ισχύει φ(x y) = φ(x) φ(y).Με περισσότερη σαφήνεια, πρέπει να ισχύει : φ(
x * y) = φ(x) ° φ(y), όπου * είναι η πράξη της G και η πράξη της Η.. Εστω φ : G ® H ομομορφισμός ομάδων. Εστω e1, e2 τα ταυτοτικά στοιχεία των G, H, αντίστοιχα. Τότε
(1) φ(e1) = e2
(2) φ(x-1) = (φ(x))-1, " x G
(3) φ(xn) = (φ(x))n, " x G και " n N
(4) φ(xn) = (φ(x))n, " x G και " n Z.
Θεώρημα 12.2
. Εστω φ : G ® H επιμορφισμός ομάδων. Αν η G είναι αβελιανή, τότε και η H είναι αβελιανή. Αν η G είναι κυκλική, τότε και η H είναι κυκλική.
Θεώρημα 12.3
. Εστω φ : G1 ® G2 και ψ : G2 ® G3 ομομορφισμοί ομάδων. Τότε και η σύνθεσή τους ψφ είναι ομομορφισμός. Αν φ και ψ είναι μονομορφισμοί ή επιμορφισμοί ή ισομομορφισμοί, το ίδιο ισχύει για την ψφ.
Θεώρημα 12.4
. Εστω φ : G ® H ισομορφισμός ομάδων. Τότε και η αντίστροφη συνάρτηση φ-1 : Η ® G είναι ισομορφισμός ομάδων.
Γράφουμε
G ~ H αν υπάρχει ισομορφισμός ομάδων φ : G ® H.
Θεώρημα 12.5
. Η ~ είναι σχέση ισοδυναμίας.
Αν
G ~ H οι δύο ομάδες G, H λέγονται ισομορφικές. Η Αλγεβρα δεν διακρίνει μεταξύ δύο ισομορφικών ομάδων γιατί έχουν τις ίδιες αλγεβρικές ιδιότητες. Π.χ.(1) έχουν το ίδιο πλήθος στοιχείων, (2) αν η μια είναι αβελιανή ή κυκλική το ίδιο ισχύει και για την άλλη.
Θεώρημα 12.6
. Δύο άπειρες κυκλικές ομάδες είναι ισόμορφες.
Πόρισμα 12.1
. Η μόνη άπειρη κυκλική ομάδα είναι η Ζ.
Θεώρημα 12.7
. Δύο πεπερασμένες κυκλικές ομάδες της ίδιας τάξης είναι ισoμορφικές.. Η μόνη κυκλική ομάδα ταξεως n είναι η Ζn.
Ασκήσεις
12.1. Δείξτε ότι η φ : Ζ ® Ζn, όπου φ(x) =, είναι oμομορφισμός.
12.2. Δείξτε ότι η φ : R ® R+, όπου φ(x) = ex, είναι ομομορφισμός.
12.3. Δείξτε ότι η φ : R ® R*, όπου φ(x) = 2x, είναι ομομορφισμός.
12.4. Ποιες από τις παραπάνω συναρτήσεις είναι:
(1) μονομορφισμοί ,
(2) επιμορφισμοί ,
ή
(3) ισομορφισμοί ;
12.5. Ποιες από τις συναρτήσεις φ, ψ, ω : R ® R, όπου φ(x) = 3x + 2, ψ(x) = 4x και ω(x) = x2, είναι oμομορφισμοί, μονομορφισμοί, επιμορφισμοί ή ισομορφισμοί ;
12.6. Είναι η φ : R* ® R*, όπου φ(x) = | x| , είναι ομομορφισμός;
12.7. Είναι η φ : R ® R, όπου φ(x) = | x| , είναι ομομορφισμός;
12.8. Πόσες ομάδες τάξεως 1, 2, 3, 5 ή 7 υπάρχουν ;
12.9. Εστω G = { e, x, y, z } μη κυκλική ομάδα ταξεως 4.
Δείξτε ότι
(1) x2 = e.
(2) xy = z.
(3) Η G είναι ισομορφική με την ομάδα του Klein V.
12.10. Πόσες ομάδες ταξεως 4 υπάρχουν ;
12.11. Πόσοι ομομορφισμοί Ζ7 ® Ζ5 υπάρχουν ;
12.12. Εστω G, H ομάδες με G = <a> κυκλική τάξεως i. Δείξτε ότι
(1) αν φ :
G ® H είναι ομομορφισμός, τότε φ(a)i = e.(2) για κάθε στοιχείο b της H με bi = e, η φόρμουλα φ(an) = bn, n N, ορίζει ομομορφισμό φ : G ® H.
12.13. Βρείτε όλους τους ομομορφισμούς Ζ12 ® Ζ3 .
12.14. Βρείτε όλους τους ομομορφισμούς Ζ16 ® Ζ24.
12.15. Βρείτε όλους τους ομομορφισμούς Ζ10 ® Ζ16.
12.16. Αν η φ : G ® G που στέλνει το g στο g2 είναι ομομορφισμός ομάδων, δείξτε . ότι η G είναι αβελιανή.
Επιστροφή στα περιεχόμενα